Nasze współczesne działania dotyczące uczestnictwa w życiu religijnym są najliczniejsze w historii polskiej aktywności, mającej na celu opiekę duszpasterską i duchowe wsparcie lokalnych społeczności. Oczywisty, największy wpływ na taki stan rzeczy ma najnowsza polska emigracja na Wyspy Brytyjskie, ta po 2004 roku, czyli otwarciu tutejszego rynku pracy na – ów czas – nowe kraje Unii Europejskiej.
Historia polskości na Wyspach
Warto jednak wspomnieć, iż początki, obecnie już niespełna dwuwiekowej polskiej opieki duszpasterskiej w Wielkiej Brytanii sięgają pierwszej połowy XIX wieku. Upadek Powstania Listopadowego 1831 roku, a następnie konsekwencje kolejnych powstań narodowych w 1848, 1863 i 1905 roku powodowały stopniowe przybywanie na te tereny Polaków, wśród których byli także, rzecz jasna, duchowni. Jednym z pierwszych był ks. Eryk Podolski, który już w roku 1853 odprawiał nabożeństwa skierowane do polskiej społeczności w kaplicy przy Sutton Street w londyńskiej dzielnicy Soho. Z kolei w 1864 roku, z inicjatywy gen.Władysława Zamoyskiego oraz akceptacji kardynała Wisemana przybył tu z będących pod zaborami ziem polskich ks. Chwaliszewski. Ów kapłan nabożeństwa prowadził z kolei w kaplicy polskiej kościoła św. Piotra w Hatton Garden. W 1894 roku arcybiskup Westminsteru kardynał Herbert Vaughan formalnie ustanowił polskie duszpasterstwo, a podwaliny misji stworzyła bł. matka Franciszka Siedliska wraz z ojcem duchownym ks. Antonim Lechertem. Wraz z fundatorką Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek przyjechały wówczas również dwie siostry zakonne, które założyły pierwszą w Londynie i ogólnie Wielkiej Brytanii polską szkółkę. W tym czasie polskie msze odbywały się w kaplicy przy Globe Road, a następnie przy Cambridge Heath Road w znajdującej się we wschodnim Londynie Bethnal Green.
Okres międzywojenny
Niezwykle istotne dla działalności dla działalności polskiego duszpasterstwa na Wyspach Brytyjskich miały miejsce w okresie międzywojennym. Jego działalność koncentrowała się wówczas przede wszystkim w kościele polskim przy Mercer Street, który polska społeczność wydzierżawiła już w roku 1905 jako „nieużywany dom marynarzy”. Jego pomieszczenia wyremontowano na kaplicę, mieszkanie rektora, bibliotekę i miejsce, w której funkcjonowała szkółka sobotnia. Z przerwą na wybuch I wojny światowej kontynuowano także starania o kupno kościoła. W 1928 roku ze względu na stan techniczny władze miejskie uznały dotychczasowy kościół za zagrażający bezpieczeństwu. Jeszcze w tym samym roku znaleziono do kupienia kościół przy Devonia Road w dzielnicy Islington, który za £4000 funtów sprzedawali Swedenborgianie. Zakup kwotą £1000 wspomógł arcybiskup katolicki Westminsteru kardynał Bernard Bourne. Poświęcenie pierwszej polskiej świątyni katolickiej w Wielkiej Brytanii odbyło się 30 października 1930 roku. Dokonał tego Prymas Polski kardynał August Hlond, a na uroczystości był też m.in. wspomniany już kardynał arcybiskup Bourne.
Polska Misja Katolicka
Okres wojennej zawieruchy, a w szczególności sytuacja polityczna spowodowały, że na terenie Wielkiej Brytanii zamieszkiwała liczna (ok. 200 tys.) polska społeczność, złożona przede wszystkim z żołnierzy i ich rodzin, którzy z wiadomych powodów nie mogli wrócić na łono ojczyzny.
Z tego m.in. powodu już w 1947 roku zaczęto formalizować kontakty pomiędzy kościołem katolickim w Anglii i Walii oraz Polską Misją Katolicką. W tym samym roku na zaproszenie kardynała Hlonda przybył do Polski prymas Anglii kardynał Griffin. Rok później 15 września 1948 roku arcybiskup Griffin mianował Rektora Polskiej Misji Katolickiej ks. Władysława Staniszewskiego „wikariuszem delegatem dla cywilnych Polaków w Anglii i Walii”, z władzą ordynariusza. Regularną opiekę duszpasterską sprawowano już wówczas w (aż!) 18 diecezjach Anglii i Walii. W kolejnych latach, z biegiem czasu, Polska Misja Katolicka objęła w posiadanie już w posiadanie 30 kościołów, 12 kaplic, 39 plebanii i 55 ośrodków parafialnych. Obecnym Rektorem Polskiej Misji Katolickiej w Wielkiej Brytanii jest, od 2010 roku, ksiądz prałat Stefan Wylężek.
Polskie nabożeństwa
Niezwykle liczna na Wyspach Brytyjskich wspólnota polska spowodowała nową falę w historii tutejszego, polskiego duszpasterstwa. Polskie kościoły, nie tylko w czasie świąt, zapełniają się po brzegi, msze święte z dala od dużych miast i dużych skupisk polskiej społeczności odprawiane są także w ramach jednej parafii, w różnych miejscowościach (co można znaleźć na stronie PMK – www.pcmew.org/parafie) i wciąż powstają nowe ośrodki duszpasterskie. Z ponad 200 kościołów, w których odbywają się polskie msze, połowa to parafie anglojęzyczne, co oznacza częstokroć jedną polskojęzyczną mszę niedzielną.
To pokazuje skalę zapotrzebowania na pielęgnację wiary i polskich tradycji na Wyspach Brytyjskich. Doskonale wiedzą o tym wierni i księża marianie prowadzący kościół Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła przy Windsor Road w Londynie – największej polskiej parafii w brytyjskiej stolicy. Coniedzielne msze przyciągają ponad 800 wiernych, a w trakcie świąt liczba ta jest zdecydowanie wyższa.
Także w tym roku większość z nas będzie miała przyjemność uczestniczyć w polskich nabożeństwach bożonarodzeniowych. Pielęgnujmy ten magiczny czas w oparciu o zwyczaje i tradycyjne obrzędy. Zapełnijmy świątynie ku chwale nowonarodzonego Dzieciątka!
Dariusz A. Zeller
Napisz komentarz
Komentarze