Prawda jest taka, że przede wszystkim rodzice wpływają na fakt, czy dziecko częściej mówi: „Na pewno mi się nie uda” czy raczej „To ciekawe! Spróbuję, sprawdzę, czy mi się powiedzie”. Przekonania na swój temat kształtują się głównie w okresie wczesnego dzieciństwa i wynikają ze sposobu traktowania małego jeszcze dziecka oraz komunikatów na temat dziecka, jakie wypowiadali przede wszystkim rodzice. Dziecko widzi siebie tak, jak widzieli go jego opiekunowie oraz myśli o sobie tak, jak myśleli i myślą o nim jego opiekunowie.
Czyli jak rozwijać pewność siebie u własnego wychowanka?
Wysokie poczucie własnej wartości wynika też z życiowych doświadczeń dziecka. Istotne znaczenie ma fakt, czy rodzice zachęcali dziecko od małego do poznawania świata i pozwalali mu zaspokajać dziecięcą ciekawość poznawczą, czy raczej modelowali zachowania asekuranckie i lękliwe, powtarzając bezustannie: „Uważaj!”.
Warto zachęcać dzieci do eksplorowania świata, a komunikaty typu: „Uważaj!” zachować na sytuacje wymagające rodzicielskiej interwencji. Zazwyczaj rodzice są przewrażliwieni i zbyt często włączają opiekuńcze radary. Zamiast ciągle strofować, krzyczeć, straszyć, upominać, lepiej tłumaczyć dziecku, na co trzeba uważać. Nie wszystkie koty czy psy muszą być wredne, złe, zapchlone i gryźć. Trzeba nauczyć dziecko odróżniać „niebezpiecznego zwierzaka” od tego przyjaznego, a nie hołdować tezie, że w świecie czai się mnóstwo niebezpieczeństw. Nie utwierdzajmy zatem dzieci dodatkowo w przekonaniu, że bez dorosłych sobie nie poradzą.
Dla dziecka świat i tak jest wystarczająco złowrogi, chociażby z racji tego, że dziecko jest małe i bezbronne. Takie zachowania na pewno nie sprzyjają wzmacnianiu pewności siebie i zaufania do swoich kompetencji.
Oczywiście fundamentalnym czynnikiem jest bezwarunkowa miłość za to, że dziecko jest a nie za to że jest grzeczne, że ma dobre stopnie w szkole, czy że osiąga jakieś sukcesy w zajęciach pozalekcyjnych. Miłość rodziców stanowi paliwo napędowe, dziecko wierzy, że bez względu na jego sukcesy czy porażki zawsze może liczyć na mamę i tatę, którzy go wesprą. Bezwarunkowa miłość to nie tylko słowa „Kocham cię”, ale gesty i zachowania – przytulenie, zainteresowanie sprawami dziecka, jego problemami, kolegami i koleżankami ze szkoły, ilość poświęcanego czasu i uwagi, gotowość do dyskusji, szczerej rozmowy.
O czym warto pamiętać, by wzmacniać pewność siebie u dzieci i kształtować u nich wysokie poczucie własnej wartości?
Okazywać zainteresowanie dziecku – słuchać go, poznawać jego potrzeby, postrzegać dziecko jako indywidualną osobę, a nie tylko jako syna/córkę czy wykonawcę roli ucznia. Nie stosować deprecjonujących etykiet słownych, typu: leniuch, patałach, łobuz, marzycielka itp. Unikać myślenia zgodnego ze stereotypami, np. „Dziewczynki zawsze…”, „Chłopcy nigdy…”.
Zaspokajać potrzeby psychiczne – dawać poczucie bezpieczeństwa, nie krzyczeć, nie grozić, nie straszyć, wprowadzać w domu klimat życzliwości i spokoju. Stawiać jasne i zrozumiałe wymagania, na miarę możliwości naszego dziecka.
Zabezpieczać potrzebę akceptacji – nie wyśmiewać się z dziecka, nie ośmieszać go, nie krytykować, dawać szansę poprawy, zachęcać do samodzielnego pokonywania trudności i rozwiązywania problemów.
Podmiotowo traktować dziecko – szanować jego autonomię, prawo dokonywania wyborów i podejmowania decyzji, zachęcać do wygłaszania własnego zdania.
Unikać stosowania agresji słownej – używać języka akceptacji, aktywnie słuchać i wykorzystywać komunikaty typu „Ja”.
Prawidłowo oceniać dziecko – dawać informacje zwrotne, wskazywać na konkretne błędy i możliwość ich poprawy, podkreślać pozytywne aspekty wykonania zadań, udzielać wskazówek, krytykować niekonstruktywne zachowanie, a nie osobę dziecka, np. „Zachowałeś się nierozsądnie”, ale nie „Jesteś nierozsądny”.
Chwalić dziecko – unikać poniżania, bezpodstawnej i niekonstruktywnej krytyki, doceniać wysiłki dziecka i jego małe sukcesy.
Nie porównywać dziecka z innymi – uczyć zdrowej rywalizacji, nie mówić: „Byłeś lepszy/gorszy od…”, zachęcać do pokonywania własnych słabości, a nie walczenia z innymi, porównywać dziecko do niego samego.
Pozwalać dziecku uczyć się na błędach – uczyć od małego akceptować porażki oraz wyciągać wnioski z niepowodzeń, zapobiegać nieśmiałości, lękom i obawom dziecka przed wyzwaniami, walczyć z jego nadmiernym perfekcjonizmem.
Czy to jest w ogóle człowiekowi potrzebne?
Tak, bo bez tego trudno się dziecku (i dorosłemu) rozwijać. Bez poczucia, że jest ważne, kochane, chciane i akceptowane i to od pierwszych chwil swojego życia. Bo żeby dziecko czuło się wartościowe najpierw musi być wartością dla swoich najbliższych. Żeby było pewne siebie najpierw musi zyskać pewność, że najważniejsze dla niego osoby są godne zaufania i otwarte na jego potrzeby.
Jest taka metafora, że ludzie są jak walizki. Chowają do środka wszystkie informacje, jakie słyszą od ważnych innych na swój temat. Dobre i złe. Noszą je potem ze sobą przez całe życie. Złe słowa ciążą, ciągną nas do tyłu i utrudniają chodzenie. Dobre słowa pomagają nam iść naprzód, czasem dodają skrzydeł.
Pamiętajmy też, że informację o tym, że dziecko jest dla nas ważne przekazujemy mu nie tylko przez słowa, ale też przez dotyk, uśmiech. Poprzez to ile czasu z nim spędzamy i jak to robimy. Aby nasze dziecko miało wysokie poczucie własnej wartości, warto pamiętać również o roli dobrego przykładu. Czyli najlepiej budują w dzieciach poczucie, że są wartościowe, te osoby, które same mają pozytywny stosunek do siebie, które potrafią zachować równowagę między potrzebami dziecka a swoimi.
Agnieszka Sałek
Kreatorka Silnej Osobowości
Facebook: Agnieszka Salek-Trenerka Silnej Osobowości
Instagram: rosniemy.w.piekno.i.sile
Napisz komentarz
Komentarze