27 czerwca stadion Milleniu Stadium w Cardiff stanie się na jeden wieczór stolicą speedwaya. Odbędzie się tam bowiem Grand Prix Wielkiej Brytanii, jeden z kilkunastu turniejów, które wyłonią ostatecznie najlepszego żużlowca świata.
Historia
Początki tworzenia się dirt-tracku, jak powszechnie mówiło się wówczas o turniejach wyścigów na motorach, sięgają końca XIX wieku. Pierwsze wyścigi motocyklowe miały miejsce w roku 1899 w Berlinie. Co ciekawe, zaledwie cztery lata później odbyły się również w Warszawie i był to, w tym czasie nieoficjalny, debiut tego sportu nad Wisłą. Popularność wyścigów rosła z miesiąca na miesiąc, a wraz z liczną grupą emigrantów dotarła też do Stanów Zjednoczonych, gdzie już 2 lipca 1904 roku, na torze Portman Road Greound w Ipswich Suffolk rozegrano pierwszy z serii turniejów.
Popularność przyszłego speedwaya rosła dalej, powstawały związki i organizacje narodowe grupujące miłośników tego typu wyścigów, ale za początek funkcjonowania wyścigów motorowych jako pełnoprawnego sportu żużlowego, uznaje się datę 15 grudnia 1923 roku, kiedy to w Australii (czyli na terenie Wspólnoty Brytyjskiej) na terenie wyścigów kłusaków w West Maitland doszło do turnieju zorganizowanego przez Nowozelandczyka Johnyego Hopkinsa. Był to pierwszy wyścig z wielu, które zostały nazwane mianem „Speedway Races”.
Nie tylko stolica futbolu
Szybki rozwój dyscyplina ta osiągnęła jednak wraz z przyjazdem do Wielkiej Brytanii najlepszych zawodników z Antypodów. Już pierwsze zawody, określone później mianem „początku sportu żużlowego w Europie”, jakie miały miejsce 19 lutego 1929 roku w High Beach koło Epping zgromadziły aż 30 tys. widzów.
I ponownie Polacy podjęli pałeczkę w kultywowaniu tego sportu. Rok później, dokładnie 20 kwietnia 1930 roku, na nowym torze w Mysłowicach zorganizowano zawody dla 40 zawodników z 23 państw. To był niesamowity sukces propagandowy żużla, który m.in. już dwa lata później zaowocował pierwszymi mistrzostwami Polski.
Prawdziwym sukcesem, zresztą kontynuowanym w znacznie zmienionej formie do dziś, są zawody o tytuł indywidulanego mistrza świata (obecnie rozgrywane są także zawody drużynowe).
Pierwsze odbyły się jeszcze przed II wojną światową, w 1936 roku. Ich organizatorem było brytyjskie pismo „The Star”. Miały one miejsce, a jakże, na stadionie Wembley w Londynie, a pierwszym mistrzem był Australijczyk Lionel Van Praag. Zresztą sam legendarny stadion, znany powszechnie ze spotkań piłkarskich, był areną zawodów mistrzowskich w speedwayu aż do roku 1960. I to między innymi dlatego Wyspy Brytyjskie uważa się za kolebkę tego niezwykłego sportu. Od tego roku jednak, aż do roku 1994 główne, jednodniowe wówczas zawody odbywały się już w różnych miejscach, także w Polsce. Od roku 1995 zawody jednodniowe zastąpione zostały turniejami cyklów Grand Prix, a mistrzem zostaje ten, kto zdobędzie największą ilość punktów.
Grand Prix
Sport żużlowy, mimo że gościł na niemal wszystkich kontynentach, prawdziwą popularność uzyskał jednak w Wielkiej Brytanii, Polsce i w państwach skandynawskich, a przede wszystkim w Danii i Szwecji. I właśnie reprezentanci tych krajów najczęściej cieszyli się z mistrzowskich medali w sporcie na owalnym torze.
Polacy, jak dotychczas, zdobyli w Indywidualnych Mistrzostwach Świata 11 medali, w tym zaledwie jeden złoty. W 1973 roku, w finale rozegranym na stadionie Śląskim w Chorzowie triumfował Jerzy Szczakiel. Ale to nie on, lecz Tomasz Gollob jest najlepszym z polskich zawodników w historii. Zawodnik ten, którego notabene można będzie zobaczyć w akcji także 27 czerwca w Cardiff, jest jak dotychczas, posiadaczem aż pięciu medali MŚ, jednego srebrnego i czterech brązowych. Co ciekawe, ten zawodnik wpisał się do kronik speedwaya jako zwycięzca pierwszych zawodów z cyklu Grand Prix, jakie miały miejsce przed 14 laty we Wrocławiu.
Z kolei najwięcej tytułów mistrzowskich w historii IMŚ na żużlu posiadają Nowozelandczyk Ivan Mauger i Szwed Tony Ricardsson, mający aż po sześć złotych krążków.
Zmienna popularność
Znamienny dla sportu żużlowego jest rok 2000. Wówczas organizację cyklu GP przejęła firma Benefeld Sport International. Od tego czasu sport, który stanowił rozrywkę dla kibiców od dawna zaznajomionych z nim krajów, zaczął zyskiwać na międzynarodowej popularności, a sam cykl GP jest jednym z najważniejszych wydarzeń stacji sportowych, już nie tylko w Polsce i na Wyspach Brytyjskich. Ma to również odzwierciedlenie w oglądalności trzech najważniejszych lig narodowych: brytyjskiej, szwedzkiej i polskiej.
W tym roku cykl GP zawita do Cardiff po raz dziewiąty. Faworytów jest dwóch: zwycięzca czterech GP Wielkiej Brytanii (w tym dwóch w Cardiff), Australijczyk Jason Crump oraz rewelacyjny debiutant w cyklu, Rosjanin Emil Sajfutdinow, który z trzech tegorocznych turniejów (na 11 jakie mają być rozegrane) wygrał aż dwa. Z Polaków na Millenium Stadium obejrzymy natomiast wspomnianego Golloba, a także Sebastian Ułamek, Grzegorz Walasek oraz startujący w polskich barwach Norweg Rune Holta. Największe szanse na dobry start z biało-czerwonych ma piąty w klasyfikacji Tomasz Gollob. Bez względu jednak na to, kto okaże się zwycięzcą, na turnieju zorganizowanym na najnowocześniejszym stadionie tego cyklu zyska przede wszystkim speedway – sport, który m.in. dzięki Brytyjczykom i Polakom zyskuje należne mu miejsce wśród najpopularniejszych dyscyplin naszego globu.
ZROZUMIEĆ SPEEDWAYA
– Sport żużlowy może być zaliczany zarówno do sportów indywidualnych, jak i drużynowych. Zawody rozgrywa się w wielu formach – indywidualnej, parami lub wieloosobowymi drużynami, sumując punkty uzyskane przez zawodników danej drużyny.
– Obecnie motocykle stosowane w sporcie żużlowym są specjalnymi konstrukcjami, przeznaczonymi tylko do wyścigów. Nie posiadają skrzyni biegów ani hamulców, konstrukcyjnie przystosowane są do jazdy wyłącznie w lewo oraz do pokonywania łuków ślizgiem kontrolowanym. W żużlu klasycznym silniki mają pojemność do 500 cm3. Jedynym producentem motocykli jest Jawa w czeskim Divišovie, używane są też „składaki”, wykorzystujące włoskie silniki Giuseppe Marzotto i czeskie lub angielskie ramy – Java, Stucha oraz Antig i PJ.
– Tor do speedwaya musi znajdować się na płaskim terenie, być w kształcie przypominającym owal – wymagane jest jednak istnienie dwóch prostych. Regulamin określa długość toru, mierzoną metr od wewnętrznej krawędzi, na 260-425 m dla żużla klasycznego. Minimalna szerokość prostej dla żużla klasycznego wynosi 10 m, a łuku – 14 m. Nawierzchnia toru musi być wykonana z granitu, żużlu, granulowanej cegły lub innego sypkiego materiału. Tor musi być otoczony bandą drewnianą, gumową, plastikową lub inną, pochłaniającą energię uderzenia.
– W połowie jednej z prostych umieszcza się linię startową wyposażoną w maszynę startową podnoszącą taśmę, sterowaną przez sędziego. Nakaz gotowości do startu wydaje sędzia, zapalając zielone światło.
– W żużlu klasycznym za zwycięstwo w biegu zawodnik (oraz odpowiednio drużyna) uzyskuje zazwyczaj 3 punkty, za drugie miejsce 2, za trzecie odpowiednio 1 pkt. Zawodnik, który do mety dotrze ostatni lub wyścigu nie ukończy (niezależnie, czy z powodu defektu sprzętu, wykluczenia czy upadku), nie dostaje punktów.
Napisz komentarz
Komentarze