Festiwal Polskich Filmów Kinoteka

Tegoroczna, dwudziesta trzecia edycja Festiwalu Polskich Filmów Kinoteka ponownie zagości na londyńskich ekranach kin w dniach od 6 marca do 25 kwietnia 2025 r., prezentując kolejną odsłonę znakomitego współczesnego i klasycznego polskiego kina. 

Tegoroczna Gala Otwarcia festiwalu to zarazem oficjalna inauguracja Sezonu Kulturalnego Polska – Wielka Brytania 2025, organizowanego przez British Council, Instytut Adama Mickiewicza i Instytut Kultury Polskiej w Londynie. W ramach półrocznego sezonu, trwającego od marca do listopada, w 20 miastach w Wielkiej Brytanii odbędzie się 100 wieloformatowych wydarzeń promujących kulturę brytyjską w Polsce (koordynowanych przez British Council) oraz kulturę polską w Wielkiej Brytanii (realizowanych przez Instytut Adama Mickiewicza i Instytut Kultury Polskiej w Londynie). Ponadto po raz pierwszy w swej historii festiwal rozszerzy swój zasięg na tak wiele rejonów Wielkiej Brytanii i przy współpracy z Klassiki i Instytutem Adam Mickiewicza, zawita do ośmiu miejscowości, umożliwiając szerszej publiczności zapoznanie się z najważniejszymi tytułami swego repertuaru.

GALA OTWARCIA

Kinotekę i Sezon Kulturalny Wielka Brytania - Polska 2025 otworzy uroczysty pokaz Pod wulkanem (Under the Volcano, 2024) w BFI Southbank 6 marca, po którym odbędzie się dyskusja z reżyserem. Na fali sukcesu wielokrotnie nagradzanego Chleb i sól (Bread and Salt), który otworzył Kinotekę w 2023 roku, Damian Kocur zaprezentuje publiczności swój drugi pełnometrażowy projekt obserwacyjny. Film, będący wnikliwą analizą stanu emocjonalnego bohaterów dotkniętych wojną, trafia na nasz festiwal po pokazach na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Toronto i BFI London Film Festival. 

Historia ta, której akcja dzieje się poza sferą konfliktu, pokazuje nam jak, z powodu okoliczności całkowicie poza naszą kontrolą, nasze życie może w jednej chwili przewrócić się do góry nogami. Film pokazuje rodzinę z Ukrainy na wakacjach na Teneryfie, której po rosyjskiej agresji na ich kraj przyjdzie się zmierzyć z zaakceptowaniem swojego nowego statusu uchodźców. Znakomita rola Sofii Berezovskiej (nagrodzona na Festiwalu Filmowym w Gdyni) zręcznie oddaje kryzys tożsamości nastolatki w zderzeniu międzynarodowej sytuacji politycznej z beztroską zabawą na plaży. 

GALA ZAMKNIĘCIA I RETROSPEKTYWA WOJCIECHA HASA

Kontynuując trend poprzednich retrospektyw poświęconych sławnym polskim reżyserom, takim jak Andrzej Wajda czy Jerzy Skolimowski, Kinoteka po raz kolejny uhonoruje jednego z największych polskich filmowców sezonem poświęconym Wojciechowi Hasowi, przygotowanym we współpracy z BFI Southbank i ICA. W ramach tego sezonu 25 kwietnia na Gali zamknięcia festiwalu w ICA odbędzie się specjalna projekcja surrealistycznego dzieła Hasa Sanatorium pod klepsydrą (The Hourglass Sanatorium, 1973), niezwykle osobliwego, psychodelicznego dzieła klasycznego, które filtruje niekonwencjonalne i eliptyczne opowiadanie Brunona Schulza (niedawno również w wersji braci Quay pod tytułem Sanatorium Under the Sign of the Hourglass) przez obsesje samego Hasa. Podobnie jak większość bohaterów Hasa, Józef (Jan Nowicki) udaje się w podróż do przeszłości, w tym przypadku prowadzącą go do ojca (Marek Kondrat) w sanatorium, która okazuje się portalem do świata opartego w równym stopniu na lękach Józefa i jego od dawna tłumionych wspomnieniach, co na obiektywnej rzeczywistości. 

Po gali zamknięcia odbędzie się występ muzyczny Kwartetu Bestet, który wykona aranżację inspirowaną filmem. W ramach przeglądu twórczości reżysera w dniach od 1 do 25 kwietnia zostanie pokazany cały dorobek Hasa, w tym takie tytuły jak jego opus magnum Rękopis znaleziony w Saragossie (The Saragossa Manuscript, 1964), cieszący się uznaniem debiut reżysera - Pętla (The Noose, 1957) oraz poruszający dramat wojenny Pożegnania (Farewells, 1958). Zwieńczeniem sezonu będzie wystawa plakatów filmowych Hasa w obu kinach.

SANATORIUM POD KLEPSYDRĄ I WYSTAWA „DORMITORIUM”

W ramach projekcji na największym ekranie w Wielkiej Brytanii w BFI IMAX, widzowie będą mieli okazję zobaczyć nowy, immersyjny i oniryczny film fabularny braci Quay Sanatorium pod klepsydrą (The Sanatorium Under the Sign of the Hourglass, 2024). Ta intrygująca, nowa adaptacja opowiadania Brunona Schulza w formie animacji poklatkowej stanowi fascynujący kontrapunkt w zestawieniu z wersją Hasa, prezentowaną na tegorocznym festiwalu. Film zrealizowany w technice animacji lalkowej z elementami live action ukazuje mężczyznę, który  podróżuje na pokładzie pociągu-widma by odwiedzić swego umierającego ojca w sanatorium, znajdującym się na skraju mrocznego lasu. W ramach festiwalu w marcu w londyńskim Swedenborg House odbędzie się również wystawa Dormitorium, na której zaprezentowane zostaną niezwykłe, ręcznie wykonane scenografie lalek braci Quay. 

Dopełnieniem wystawy będą dwa programy ich znakomitych filmów krótkometrażowych, do których odwołuje się wystawa i które będzie można zobaczyć w pobliskim Garden Cinema w Covent Garden.

NOWE KINO POLSKIE

W ramach pasma Nowe Kino Polskie festiwal co roku proponuje widzom największe nowości w polskim kinie, w tym kilka premier, które najlepiej odzwierciedlają współczesne talenty filmowe w kraju. W ramach tegorocznego repertuaru w tym paśmie widzowie będą mieli okazję zobaczyć Pod szarym niebem (Under the Grey Sky, 2024), wybitny debiut fabularny byłej dziennikarki Mari Tamkovich, który zdobył pierwszą nagrodę za debiut pełnometrażowy na Festiwalu Filmowym w Gdyni w 2024 r. Film inspirowany jest prawdziwą historią dziennikarki Katsiaryny Andrejewej, która zostaje aresztowana w wyniku poprowadzenia transmisji z pacyfikacji po wyborach na Białorusi w 2020 r. 

Połączono tu archiwalne materiały filmowe ze znakomitą obsadą i zręcznie pokazano osobiste i zawodowe dylematy dziennikarki Leny (Aliaksandra Vaitsekhovich) i jej męża Ilyi (Valentin Novopolskij) i podejmowane przez nich próby dokonywania moralnych wyborów, by przetrwać z zachowaniem własnej godności. Rozgrywający się pod koniec lat trzydziestych XX wieku w Europie stojącej na krawędzi wojny film Biała odwaga (White Courage, 2024) to dramat historyczny, który podczas swej premiery w Polsce wzbudził pewne kontrowersje. Fabuła filmu osadzona jest na tle historii podhalańskiej rodziny, rozdartej współpracą z III Rzeszą i oparta jest na szeroko zakrojonych badaniach. Akcja tego zeszłorocznego hitu kasowego w Polsce w reżyserii wielokrotnie nagradzanego operatora, Marcina Koszałki, rozgrywa się w przepięknej scenerii Tatr. Również w czasie II wojny światowej rozgrywa się akcja Przysięgi Ireny (Irena’s Vow, 2023), która opowiada opartą na faktach historię z życia Ireny Gut Opdyke, gosposi oficera SS, która dowiedziawszy się o likwidacji pobliskiego tarnopolskiego getta z narażeniem życia ocaliła dwunastu żydowskich robotników. Dzięki sprytowi i odwadze Irena zdołała ukryć swoich przyjaciół w piwnicy w posiadłości swojego pracodawcy aż do końca okupacji niemieckiej. Niezwykle poruszająca dramatyzacja biografii Simony Kossak (2024) w reżyserii Adriana Panka opowiada historię popularyzatorki nauk biologicznych Simony Kossak (1943-2007), która sprzeciwiwszy się rodzinnej tradycji zostaje działaczką ekologiczną. Sandra Drzymalska (EO, Biała odwaga) wciela się w rolę Kossak u boku Jakuba Gierszała (Doppelganger, Ultima Thule) w filmie, który porusza kwestie związane z pozycją kobiet w świecie nauki i konieczność dbania o naszą planetę. To nie mój film (It Is Not My Film, 2024) to poruszający debiut fabularny w reżyserii Marii Zbąskiej. Gdy związek Wandy (debiutantka Zofia Chabiera) i Janka (Marcin Sztabiński) staje w obliczu rozpadu, para podejmuje ostatnią próbę naprawy relacji i wyrusza na 400-kilometrową wyprawę brzegiem zimowego Bałtyku. Ten film drogi i komedia na miarę XXI wieku z poważnym przesłaniem, zmuszająca widza do zastanowienia się, jakie ryzyko jesteśmy przygotowani podjąć, aby ochronić coś, co jest dla nas ważne. Minghun (2024) Jana P. Matuszyńskiego, reżysera Żeby nie było śladów, to imponujący wizualnie film, zrealizowany przez wielokrotnie nagradzanego operatora Kacpra Fertacza, który bada złożoność więzi rodzinnych i zachowań społecznych. Kiedy Jurek (Marcin Dorociński, Mission Impossible: Dead Reckoning) i jego teść zostają zmuszeni do stawienia czoła osobistej tragedii, ich emocjonalna podróż zostaje zakłócona przez kulturowe nieporozumienie, gdy zgadzają się wykonać chiński rytuał minghun (zaślubiny po śmierci), który zapoczątkowuje serię nieoczekiwanych spotkań.

FILM DOKUMENTALNY

Kontynuując tradycję pokazywania prowokujących do myślenia filmów dokumentalnych, Kinoteka pokaże Drzewa milczą Agnieszki Zwiefki (Silent Trees, 2024). Nawiązując do tematów poruszanych w Zielonej granicy Agnieszki Holland, ten obserwacyjny dokument opowiada losy kurdyjskiej rodziny, która ugrzęzła w lesie między Białorusią a Polską i która staje się pionkiem geopolitycznym. Niezwykle ważny i poruszający film Zwiefki trafia do Wielkiej Brytanii po pokazach na festiwalach na całym świecie, w tym po premierze na prestiżowym festiwalu dokumentalnym CPH DOX. Odbędzie się też projekcja filmu Wanda Rutkiewicz: Ostatnia wyprawa (Wanda Rutkiewicz: The Last Expedition, 2024), w którym reżyserka Eliza Kubarska (Ściana cieni) powraca w góry w poszukiwaniu odpowiedzi na tajemnicę zaginięcia i przyglądając się życiu ikony alpinizmu Wandy Rutkiewicz. Niezależność i indywidualizm tej pierwszej Europejki i pierwszej Polki, która zdobyła Everest spotkał się z dużym antagonizmem i sprzeciwem ze strony mediów i odgrodził ją od w znacznej mierze męskiej społeczności alpinistów. 

Dokument wykorzystuje nieznane dotąd materiały archiwalne wywiady i przygląda się temu, jaką cenę musiała zapłacić za swój sukces, gdyż zaginęła w Himalajach w 1992 roku, a jej ciało nie zostało nigdy odnalezione. Zwieńczeniem pasma dokumentalnego jest film To uczucie (Such Feeling, 2024), poetycki dokument, portret grupy queerowych przyjaciół w Warszawie, który śledzi ich występy, protesty i niezwykle intymne chwile na tle transformacji społecznej. Ten pierwszy pełnometrażowy film artysty i choreografa Alexa Baczyńskiego-Jenkinsa to zdumiewająco autentyczny film o codzienności queerowego życia, o miłości i polskich postawach, nakręcony w gronie przyjaciół i traktujący o przyjaźni.

TOURNEE KINOTEKI - WSPÓŁPRACA Z KLASSIKI

W 2025 r. Kinoteka rozpoczyna swoją pierwszą kolaborację z Klassiki, platformą wideo na żądanie, której zadaniem jest przybliżanie publiczności bogatych tradycji filmowych Europy Wschodniej i Azji Środkowej i która wyruszy w trasę, podczas której wybrane filmy z londyńskiego programu będą wyświetlane w kinach w Birmingham, Hull, Leeds, Newcastle, Nottingham, Oksfordzie, Canterbury i w Sheffield. W ramach tournée odbędą się projekcje takich filmów jak „Pod wulkanem", „Pod szarym niebem", „To nie mój film", „Drzewa milczą" oraz filmy Wojciecha Hasa „Rękopis znaleziony w Saragossie" i „Pożegnania".

KLASYKA POLSKIEGO KINA - HOLOCAUST NA TAŚMIE FILMOWEJ

Kinoteka zaprezentuje dwa polskie filmy o Holokauście, które pokażą widzom w jaki sposób nazistowski terror był przedstawiany zarówno w okresie bezpośrednio powojennym, jak i w czasach PRL. Wstrząsający Ostatni etap (The Last Stage, 1948) Wandy Jakubowskiej, pierwszy film fabularny o Holokauście i nakręcony w Auschwitz-Birkenau zaledwie dwa lata po wyzwoleniu, skupia się na więźniarkach obozu w Oświęcimiu. 

Film Jakubowskiej jest nie tylko dokumentacją zbrodni w obozie, stanowił też inspirację i zdefiniował wszystkie przyszłe filmowe reprezentacje Holokaustu. Film był też swego rodzaju wezwaniem do walki o jej przekonania polityczne i celebracją odwagi kobiet w obliczu tak niewiarygodnego barbarzyństwa. Pokazany zostanie również film Pasażerka (Passenger, 1968), oparty na powieści z 1962 r. ocalałej więźniarki z Auschwitz Zofii Posmysz, do którego zdjęcia również kręcono na terenie byłego obozu. Film jest zwieńczeniem pasjonującego przedsięwzięcia reżysera Andrzeja Munka, który zginął tragicznie w wypadku samochodowym przed ukończeniem zdjęć. Jego współpracownicy, przekonani o tym, że film jest arcydziełem, złożyli jego wizję w całość, wykorzystując nakręcony wcześniej materiał, zdjęcia i głos lektora.

ZNAJOMI NIEZNAJOMI: HOLLYWOOD I KINO BRYTYJSKIE W POLSKIEJ SZTUCE PLAKATU

Wkrocz do świata, w którym klasyki hollywoodzkiego kina ulegają transformacji w zbliżeniu z odważnym, pełnym wyobraźni obiektywem artystów z Polskiej Szkoły Plakatu. Ta wystawa prezentuje przykłady reinterpretacji amerykańskich i brytyjskich filmów, takie jak Lśnienie i Powrót Jedi przez polskich artystów, którzy tworzyli w niezwykle trudnych realiach komunistycznej i postsowieckiej Polski, w czasach, gdy cenzura, propaganda i inwigilacja były wszechobecne. Łącząc surową intensywność i zdumiewające piękno, plakaty te są znakomitym lustrem psychologicznego krajobrazu społeczeństwa ukształtowanego przez represje. Tę bogatą kolekcję plakatów filmowych można bezpłatnie obejrzeć na świeżym powietrzu w Coal Drops Yard w King's Cross w dniach od 6 lutego do 2 kwietnia.

UNDYING SOUNDS: ODKRYWANIE KOMEDY NA NOWO

UnDying Sounds: Reinventing Komeda to immersyjne doświadczenie na skrzyżowaniu filmu, jazzu, muzyki elektronicznej i sztuk audiowizualnych, odbywające się w Southbank Centre, które celebruj dorobek Krzysztofa Komedy, pioniera polskiego jazzu i jednego z najbardziej wpływowych kompozytorów kina europejskiego, znanego z muzyki do filmów Dziecko Rosemary i Nieustraszeni zabójcy wampirów. To innowacyjne audiowizualne doświadczenie stanowi nowoczesną interpretację istoty twórczości Komedy, która ożywia jego wizjonerską muzykę przez nowoczesny obiektyw. Sercem projektu są kultowe sceny z filmów z muzyką Komedy, mistrzowsko zilustrowane przez Kajetana Szostoka, wielokrotnie nagradzanego artystę wizualnego znanego z innowacyjnego opowiadania historii za pomocą obrazów wspomaganych sztuczną inteligencją.

FILM I MODA - ANTKOWIAK

W ciągu czterdziestu lat swojej działalności Moda Polska, najsłynniejszy powojenny dom mody w Polsce, zgromadził wielu wybitnych kreatorów i liczne grono modelek, a pod koniec lat 90. ostatecznie upadł. W 1998 roku kolekcje domu mody kupił Jerzy Antkowiak, a po latach, podczas świętowania swoich osiemdziesiątych urodzin, zaprezentował je gościom. To właśnie wtedy narodził się pomysł stworzenia filmu dokumentalnego Antkowiak (A for Antkowiak), opowiadającego o życiu projektanta mody, tworzącego w trudnych realiach PRL-u oraz twórczości Mody Polskiej, która przetrwała próbę czasu. Po projekcji odbędzie się panel dyskusyjny z udziałem Jerzego Antkowiaka i producenta filmu Tomasza Ossolińskiego.

SEANS FAMILIJNY - JAZZ I ANIMACJA JAM

Ten popołudniowy seans filmowy to specjalne wydarzenie dla młodszych widzów. W Cine Lumiere odbędzie się pokaz kultowych polskich, francuskich i brytyjskich kreskówek, któremu towarzyszyć będzie muzyka na żywo wykonywana przez wybitnych wrocławskich muzyków jazzowych. Tematyka muzyczna będzie różnorodna, łącząc wątki filmowe z ekscytującymi opowieściami muzycznymi, wprowadzającymi młodych widzów w świat jazzu. Filmy, które będzie można obejrzeć w ramach wydarzenia to Bolek i Lolek: Wakacyjne szlaki (1978), Jesień Reksiowa Jesień (1979), Colargol i Foo Foo: The Stowaway (1960).

Kinoteka 2025 odbędzie się w dniach 6 marca - 25 kwietnia 2025 r. w Londynie i Wielkiej Brytanii

Kinoteka gości w Londynie w: BFI Southbank, BFI IMAX, Institute of Contemporary Arts, Cine Lumiere, The Garden Cinema, Barbican, Bertha Dochouse, The Phoenix Cinema, Southbank Centre, JW3, Ognisko Polskie - The Polish Hearth, Swedenborg House, Samsung KX

Koncerty odbędą się w: Broadway (Nottingham), HIC (Hull), Tyneside (Newcastle), Mockingbird (Birmingham), Ultimate Picture Palace (Oxford), Hyde Park Picture House (Leeds), Gulbenkian Arts Centre (Canterbury), Showroom (Sheffield)

Szczegóły można znaleźć na stronie festiwalu kinoteka.org.uk