“Rak jelita grubego jest trzecim najczęściej występującym typem nowotworu w Anglii. Mimo że, na tę odmianę raka może zachorować każdy i w każdym wieku, to niektóre osoby są bardziej narażone na ryzyko, a wczesna diagnoza może ocalić życie” – mówi dr Bola Owolabi, lekarka pierwszego kontaktu i dyrektorka ds. Równego Dostępu do Służby Zdrowia w angielskim oddziale NHS.
“Jednym z kluczowych sposobów niwelowania różnic w dostępie do jednakowej opieki medycznej jest umożliwienie szybkiej diagnozy jak największej grupie osób. Chodzi o to, by wykryć nowotwór w jak najwcześniejszym stadium, gdy leczenie jest często mniej inwazyjne i bardziej skuteczne” – mówi Bola.
“Są na to dwa sposoby. Jednym z nich jest badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego przeprowadzone za pomocą testu, który otrzymujemy pocztą, a drugim – skontaktowanie się z przychodnią lekarską w przypadku zmiany stanu zdrowia. Wykrycie raka we wczesnym stadium zwiększa szansę na skuteczne wyleczenie”.
Czym jest rak jelita grubego?
Jelito grube jest częścią układu trawiennego – wchłania wodę z pożywienia oraz usuwa odpady żywnościowe z naszego organizmu. Rak może rozwinąć się w dowolnej części jelita, w tym w okrężnicy i odbytnicy. Dochodzi do tego w chwili, gdy komórki wymykają się spod kontroli i tworzą guz. Zdarza się też, że komórki nowotworowe rozprzestrzeniają po całym ciele. Im bardziej organizm zaatakowany, tym trudniejsze leczenie.
Badania przesiewowe polegają na wczesnym wykryciu oznak raka jelita grubego, jeszcze nim pojawią się widoczne symptomy – listę objawów znajdziecie w dalszej części tekstu.
Jeśli zauważy się którekolwiek z nich, nie należy czekać na badania przesiewowe, lecz skontaktować się ze swoją przychodnią i poprosić o konsultację lekarską.
Objawy raka jelita grubego nie zawsze są oczywiste
Rak jelita grubego jest drugim pod wzgledem umieralności rakiem w Wielkiej Brytanii i jest to przerażające” – mówi dr Anisha Patel, lekarka rodzinna.
“Diagnoza raka jelita grubego w trzecim stadium w wieku 39 lat była prawdziwym szokiem. Jestem wysportowana, cieszę się dobrym zdrowiem, a w rodzinie nie było przypadków zachorowania na ten nowotwór” – mówi dr Patel.
“W styczniu 2018 r. zauważyłam jednak pierwsze objawy. Poczucie zmęczenia przypisałam jednak intensywnej pracy lekarki rodzinnej i opiece nad dwójką moich dzieci w wieku 5 i 6 lat. Spalałam się na obu frontach”.
“Myślałam, że jestem trochę zestresowana i cierpię na zespół jelita drażliwego. Miałam nawracające zaparcia, z czasem zauważyłam też pojawiającą się w stolcu krew uznałam jednak, że spowodowane to było hemoroidami”.
“ Z chwilą pojawienia się objawówem skonsultowałam się z moim lekarzem rodzinnym, ale badania krwi nie wykazały żadnych anomalii”.
„W miarę upływu czasu objawy zaczęły się nasilać. Częściej potrzebowałam toalety i to natychmiastowo, pojawiły się także bóle brzucha, a kształt mojego stolca zmienił się (przypominał wstążkę)”.
„Rozmowa na temat naszych nawyków toaletowych może być trudna, jednak zwierzyłam się mojemu mężowi, który jest gastroenterologiem specjalizującym się w raku jelita grubego i postanowiliśmy, że ponownie udam się do lekarza rodzinnego”.
“Na tym etapie, jak wiele osób w takiej sytuacji, przypisywałam swoje dolegliwości innym potencjalnym chorobom. Tym razem jednak wyniki moich badań odbiegały od normy, zostałam więc skierowana na dalsze badania i otrzymałam diagnozę – rak jelita grubego”.
“Byłam załamana, zagubiona, zrozpaczona, wszystko straciło sens, bywałam też smutna, zła i poirytowana. Gdy szłam na operację bardzo się bałam. Nie wiedziałem z jakim wynikiem się po niej wybudzę. Czy całkowicie usuną raka? Czy konieczna będzie chemio/radioterapia?
“Na szczęście guz został całkowicie usunięty, chociaż czekały mnie trzy miesiące chemioterapii, by zapobiec nawrotowi nowotworu”.
Objawy raka jelita grubego
Jeśli zauważysz którykolwiek z poniższych objawów, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym:
• zmiany w stolcu, np. luźny stolec, biegunki lub zaparcia
• częstsza lub rzadsza potrzeba pójścia do toalety (zmiana nawyków)
• krew w stolcu objawijąca się czerwonym lub czarnym kolorem
• krwawienie z odbytu
• poczucie konieczności ponownego pójścia do toalety zaraz po ostatniej wizycie
• bóle brzucha i/lub wzdęcia
• chudnięcie bez wyraźnej przyczyny
• uczucie dużego zmęczenia bez powodu
Każdego roku w Wielkiej Brytanii diagnozuje się około 42 900 przypadków raka jelita grubego. Podczas gdy większość przypadków dotyczy osób powyżej 50. roku życia, to organizacja Bowel Cancer UK szacuje, że około 2,600 osób jest poniżej tej grupy wiekowej, jak w przypadku dr Patel.
Doktor Owolabi radzi – “Jeśli twoje stolce są czarne lub ciemnoczerwone lub masz krwawą biegunkę, pilnie umów się na wizytę do swojego lekarza rodzinnego lub zadzwoń pod numer 111".
“Jeśli krwawisz z odbytu, w toalecie pojawia się krew, a woda zmienia kolor na czerwony lub zauważysz zakrzepy krwi – udaj się do szpitala lub zadzwoń pod numer 999.
Dr Patel i dr Owolabi tłumaczą także, że pacjenci nie powinni czuć wstydu rozmawiając z lekarzem na temat niepokojących ich objawów.
Doktor Owolabi dodaje: „Jeśli czujesz się nieswojo rozmawiając o swoich wypróżnieniach lub obawach, pamiętaj, że jesteśmy do tego przyzwyczajeni”.
Doktor Patel dodaje: „Jeśli uważasz, że coś jest nie tak, umów się do swojego lekarza. Szczególnie ważne jest, by skontaktować się z przychodnią, jeśli objawy utrzymują się dłużej niż trzy tygodnie. Wszelkie symptomy nie muszą oznaczać, że to rak, ale ewentualne wykrycie nowotworu we wczesnym stadium, ułatwi jego leczenie. A jeśli niepokojące cię objawy utrzymują się, mimo wcześniejszej konsultacji lekarskiej (jak w moim przypadku), udaj się do lekarza rodzinnego ponownie".
Nie odkładaj badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego
Do udziału w programie NHS zapraszamy osoby w wieku od 56 do 74 lat oraz większość osób w wieku 54 lat. Co dwa lata program badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego odbywa się przy użyciu domowego zestawu testowego – jest to Test Immunochemiczny Kału (Faecal Immunochemical Test, w skrócie „zestaw FIT”). Program jest poszerzany, by uwzględniał wszystkie osoby powyżej 50. roku życia. Seniorzy powyżej 75 lat mogą otrzymać zestaw FIT dzwoniąc pod numer 0800 707 60 60.
Do osób w powyższych grupach wiekowych zestaw FIT wysyłany jest co dwa lata. Do badania wystarczy mała próbka kału, którą należy zwrócić w zapieczętowanej butelce w dostarczonej kopercie. Nadanie przesyłki nie wymaga opłaty pocztowej.
Próbka sprawdzana jest pod kątem obecności krwi, która może być być oznaką raka, a jest niewidoczna gołym okiem. Obecność krwi nie koniecznie oznacza, że mamy nowotwór, ale zwykle wówczas zalecane są dalsze badania.
Doktor Patel mówi: „Jeśli ty lub ktoś z twojej rodziny otrzyma zestaw FIT - nie zwlekajcie z jego użyciem. Zajmie to tylko chwilę, a może pomóc w wykryciu raka, nawet jeśli nie ma jeszcze wyraźnych objawów”.
Aż 98% osób korzystających z zestawu do badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego nie musi podejmować kolejnych kroków, a zaledwie 2% badanych kierowanych jest na dalsze konsultacje. Statystycznie u 9. na 100 osób, które trafiają do szpitala na dalsze konsultacje, diagnozowany jest nowotwór. U 55 proc. z nich podczas zabiegu wykrywa się polipy.
Doktor Owolabi mówi: „Polipy nie są nowotworem, ale z czasem mogą przekształcić się w raka. Jeśli masz polipy, łatwo można je usunąć".
„Jeśli rak jelita zostanie wcześnie zdiagnozowany, można go wyleczyć. Zestaw FIT naprawdę może ocalić twoje życie".
Jeśli po wykonaniu testu FIT wystąpią objawy podobne do powyższych, domagaj się ich sprawdzenia.
Więcej informacji na temat raka jelita grubego i badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego można znaleźć w Internecie pod adresem: www.nhs.uk/conditions/bowel-cancer/
Rozmawiajmy o tym
Doktor Patel nadal opowiada swoją historię walki z rakiem jelita grubego, by podnosić świadomość na temat tego nowotworu. Doktor Patel mówi: „Dzięki pomocy mojego lekarza pierwszego kontaktu, specjalistów, pielęgniarek, internetowych grup wsparcia oraz mojej rodziny i przyjaciół, próbowałam tę negatywną sytuację zmienić w pozytywną. Jeśli masz objawy, nie zwlekaj i skontaktuj się z twoją przychodnią lekarską – wczesna diagnoza ratuje życie. Jeśli otrzymasz zestaw FIT, nie odkładaj go, po prostu zrób to co musisz i żyj własnym życiem”.
