Co to jest odra?
Wiele osób uważa, że odra to “tylko wysypka”, ale to coś więcej. Jest to poważna choroba, która łatwo się rozprzestrzenia i może powodować poważne problemy zdrowotne lub powikłania mogące być przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, posocznicy bądź utraty wzroku.
Odra zwykle zaczyna się od symptomów przypominających przeziębienie. Kilka dni później, pojawia się wysypka w postaci płaskich lub lekko odstających plam.
Objawy najpierw widoczne są na twarzy, a następnie rozprzestrzeniają się po całym ciele. Pojedyncze plamy mogą się łączyć, pokrywając rozległe powierzchnie skóry. Na jaśniejszej skórze wysypka może wyglądać na czerwoną lub czerwonawo-brązową, a na czarnej lub brązowej może wyglądać na ciemne plamy i jest trudniejsza do zauważenia. Zauważalne jest jednak więcej pigmentu oraz wrażenie nierówności na skórze.
Dr Simon Drysdale jest lekarzem w szpitalu dziecięcym w południowo-zachodnim Londynie. Radzi, aby ludzie porównywali zdjęcia wysypki powodowanej przez odrę na różnych odcieniach skóry na stronie internetowej www.swlondon-healthiertogether.nhs.uk. Doktor Drysdale mówi: “Wysypka może wyglądać inaczej w przypadku różnych odcieni skóry, dlatego ważne jest, aby wiedzieć, jak może wyglądać na skórze Twojej i Twoich dzieci”.
Szczepionki są naszą najlepszą ochroną
Ale są też dobre wieści. Chociaż na odrę nie ma leku, to zaledwie dwie dawki szczepionki zapewniają ochronę przed nią na całe życie.
Dr Darren Ranasinghe, lekarz dziecięcy w Londynie, wyjaśnia dlaczego jest coraz więcej zachorowań na odrę – ponieważ nie wszyscy przyjmują obie dawki szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR).
Dr Ranasinghe mówi: “Aby zapewnić skuteczną i trwającą całe życie ochronę przed odrą, świnką i różyczką, potrzebne są dwie dawki szczepionki MMR. Zachorować mogą zarówno dorośli, jak i dzieci”.
Historia Leilani
Leilani jest wcześniakiem ze znacznym niedoborem wagi i wzrostu. Dlatego pierwsze 10 tygodni życia spędziła na oddziale dziecięcym intensywnej opieki medycznej. W 2004 roku, gdy była jeszcze niemowlęciem. została u niej zdiagnozowana odra – opowiada jej mama, Nicole.
“Była naszym pierwszym dzieckiem, ale po diagnozie nasze życie, aż do dnia w którym mała poczuła się na tyle dobrze, że mogła opuścić szpital, było jak kolejka górska. Jako rodzice byliśmy bardzo czujni, chroniliśmy ją i uważaliśmy by nie narazić na jakąkolwiek infekcję. Robiliśmy wszystko, co w naszej mocy, aby zapewnić jej bezpieczeństwo”.
“Przed terminem pierwszej szczepionki MMR zauważyłam u córki wysypkę. Od razu wiedziałam, że to odra. Zadzwoniłam do mamy, która bardzo się zaniepokoiła, mimo moich zapewnień, że wszystko z małą w porządku.
Natychmiast umówiłam Leilani na wizytę u lekarza rodzinnego, który potwierdził dianozę i wyraził swoje zaniepokojenie. Powiedziałam, że Leilani czuje się dobrze, jest tylko bardzo śpiąca, ale na szczęście podane leki obniżyły jej temperaturę”.
“Nie rozumiałam dlaczego moja mama tak się martwiła, do czasu gdy opowiedziała mi o ciotce ze strony ojca, która w dzieciństwie zachorowała na odrę i zmarła z powodu powikłań. Chociaż wiedziałam, że jedna z sióstr mojego taty zmarła w dzieciństwie, tak naprawdę nie mówiło się o tym” – mówi Nicole. “Nie zdawałam więc sobie sprawy, że odra to coś poważniejszego niż wysypka. Wówczas zrozumiałam jednak, dlaczego moja mama, pielęgniarka środowiskowa i lekarz byli tak zaniepokojeni”.
Doktor Drysdale rozumie obawy związane z odrą: “Specjalizuję się w leczeniu infekcji u dzieci – jeśli ktoś choruje na odrę, świnkę lub różyczkę, nie ma na to lekarstwa. Potrafimy leczyć objawy i wszelkie powikłania, ale nie możemy wyleczyć samej choroby”.
“Odra może prowadzić do poważnych powikłań, w tym zapalenia płuc i infekcji mózgu” - dodaje dr Ranasinghe. “Chociaż te powikłania są rzadkie, niestety średnio jedno na pięcioro dzieci chorych na odrę jest hospitalizowane. Jeżeli podejrzewasz, że Ty lub Twoje dziecko chorujecie na odrę, a stan zdrowia wyraźnie się pogarsza, zasięgnijcie porady”.
Jeśli obawiasz się, że Ty lub ktos z Twojego kręgu ma odrę, koniecznie poinformuj o tym lekarza pierwszego kontaktu przed wizytą. Zaleca się także udanie się na oddział A&E jeśli wystepują którekolwiek z poniższych objawów: duszność, wysoka temperatura, która nie ustępuje po zażyciu paracetamolu lub ibuprofenu, odkrztuszanie krwi, senność lub dezorientacja, drgawki lub konwulsje.
A co ze świnką i różyczką?
Świnka często objawia się bolesnym obrzękiem wokół szyi. Dlatego twarz chorego przypomina wyglądem “chomika”.
“Na szczęście powikłania po śwince są rzadkie” – mówi dr Drysdale, ale mogą prowadzić do wirusowego zapalenia opon mózgowych lub obrzęku jąder czy jajników”. Głównym objawem różyczki (przez niektórych nazywanej odrą niemiecką) jest plamista wysypka, która zaczyna się na twarzy lub za uszami i rozprzestrzenia na szyję i ciało.
Dzięki szczepieniom zakażenie różyczką w czasie ciąży jest bardzo rzadkie. “Istnieje jednak realne ryzyko, że jeśli kobieta zachoruje na różyczkę we wczesnym okresie ciąży, może to poważnie zaszkodzić zdrowiu dziecka, a nawet doprowadzić do utraty płodu” – mówi dr Drysdale.
Odra rozprzestrzenia się bardzo łatwo
Jeśli Ty lub Twoje dziecko nie jesteście zaszczepieni, istniejecie wysokie ryzyko zarażenia się odrą. Rozprzestrzenia się ona łatwo i aż dziewięć na dziesięć nieszczepionych dzieci może zarazić się, jeśli choruje na odrę ktoś w ich klasie.
Doktor Drysdale radzi: “Jeśli Twoje dziecko choruje na odrę, nie posyłaj go do szkoły przez co najmniej cztery dni od pierwszego pojawienia się wysypki. Jeśli chorujesz na odrę, trzymaj się z daleka od miejsca pracy i wszelkich miejsc publicznych przez co najmniej cztery dni od pojawienia się wysypki”.
“Zaleca się również regularne mycie rąk wodą z mydłem. Pomoże to zmniejszyć ryzyko przenoszenia wirusa na innych, szczególnie dzieci, osoby starsze, osoby podatne na infekcje lub niezaszczepione matki w ciąży”.
Kto może zaszczepić się przeciwko odrze, śwince i różyczce?
Aby zapewnić skuteczną i trwającą całe życie ochronę przed odrą, świnką i różyczką, potrzebne są dwie dawki szczepionki MMR. Pierwszą dawkę MMR podaje się często dzieciom w pierwszym roku życia, a drugą, gdy dziecko ma około trzech lat i czterech miesięcy.
Dr Ranasinghe radzi, by dorośli i dzieci, którzy pominęli jedną lub obie dawki szczepionki MMR, przyjęli ją w najbliższym możliwym terminie.
“Aby zaszczepić siebie lub swoje dziecko, należy umówić się na wizytę u lekarza rodzinnego. Szczepienie przeciwko odrze jest szczególnie ważne u dzieci oraz osób rozważających rodzicielstwo. Nie zaleca się przyjmowania szczepionki MMR w czasie ciąży”.
Jeśli nie masz pewności, czy Ty i Twoje dziecko zostaliście zaszczepieni przeciwko odrze, sprawdź książeczkę zdrowia dziecka lub zapytaj w rejonowej przychodni lekarskiej.
“Jako matka zainteresowałam się tematem i chociaż Leilani przeszła na odrę, to po całkowitym wyzdrowieniu otrzymała pierwszą dawkę szczepionki MMR. W odpowiednim terminie otrzymała także drugą dawkę, aby zapewnić jej ochronę przed odrą, świnką i różyczką. Zarówno jej młodszy brat, jak i siostra również są zaszczepieni” – mówi Nicole.
Dr Ranasinghe dodaje: “Jeśli otrzymasz termin szczepienia przeciw odrze lub Covid-19 w godzinach, w których obowiązuje post to, według muzułmańskich przewodników duchowych, nie unieważni to postu w Ramadanie”.
Aby uzyskać więcej porad na temat szczepień, skontaktuj się z pracownikiem służby zdrowia lub odwiedź stronę internetową NHS.UK. Jasne i kompleksowe porady na temat szerokiego spektrum schorzeń u dzieci i podczas ciąży, można również znaleźć na stronie www.swlondon-healthiertogether.nhs.uk. Informacje na temat odry i szczepień przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) można również uzyskać na stronie internetowej NHS.UK.
Krótkie podsumowanie
Jest wiele rzeczy, które możesz zrobić jeśli Ty lub Twoje dziecko zachorujecie.
W przypadku łagodnych dolegliwości zajrzyj na stronę internetową NHS.UK, aby zasięgnąć porady dotyczącej samodzielnego leczenia. Możesz też udać się do lokalnej apteki, gdzie uzyskasz informacje dotyczące drobnych dolegliwości, objawów, a także leków ogólnodostępnych bądź tych na receptę.
Jeśli objawy sugerują, że jest to coś poważniejszego lub jeśli się martwisz, skorzystaj z bezpłatnego numeru NHS 111 (możesz zadzwonić lub uzyskać informacje przez internet). Dzięki temu serwisowi otrzymasz poradę na temat choroby lub zarezerwujesz wizytę lekarską we właściwej placówce zdrowia.
Twoja lokalna przychodnia lekarska udzieli Ci porad w zakresie profilaktyki, wykona podstawowe badania w czasie ciąży lub obejmie opieką odnośnie zdrowia fizycznego i psychicznego.
Także w razie drobnych urazów: przypadku skaleczeń, skręceń, nadwyrężeń i drobnych oparzeń – możesz skorzystać z pomocy przychodni lekarskiej.
W przypadku poważnych lub zagrażających życiu schorzeń – dzwoń pod numer 999 lub udaj się do lokalnego oddziału ratunkowego (A&E) najbliższego miejscu twojego zamieszkania.
