Czym jest nowotwór jelita grubego?
Nowotwór ten może pojawić się w dowolnej części jelita grubego, włączając w to okrężnicę i odbytnicę. Jelito grube jest częścią naszego układu pokarmowego i odpowiada za wchłanianie wody z pożywienia, a także za usuwanie resztek pokarmu.
„Nie zawsze jest jasne, dlaczego u kogoś pojawia się nowotwór jelita grubego. Pewien wpływ na to mogą mieć geny, środowisko czy styl życia” – wskazuje prof. Chinegwundoh.
“Możesz być obarczony większym ryzykiem wystąpienie raka jelita grubego, jeśli masz nadwagę, jesteś osobą palącą lub ktoś w twojej rodzinie cierpiał na ten nowotwór. W grupie ryzyka są również ludzie, którzy cierpią na nieswoiste zapalenia jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego) lub mają polipy na jelitach”.
Każdego roku w Wielkiej Brytanii diagnozuje się 42,900 nowych przypadków raka jelita grubego, z czego 2 600 u osób poniżej 50. roku życia. "Mimo że 90% przypadków to ludzie w wieku powyżej 50 lat, należy pamiętać, że rak jelita może dotknąć osoby w każdym wieku" – dodaje.
Czy mogę mu zapobiec?
Choć nie można zapobiec wystąpieniu raka jelita grubego, prowadzenie zdrowego stylu życia może zmniejszyć ryzyko jego pojawienia się, podobnie jak wielu innych chorób – np. cukrzycy typu 2.
“Małe zmiany robią ogromną różnicę. Warto utrzymywać zdrową dietę, bogatą w owoce, warzywa oraz błonnik. Spróbuj spożywać mniej czerwonego i przetworzonego mięsa i regularnie ćwicz” – radzi prof. Chinegwundoh.
Istnieją różne formy pomocy dla osób, które chcą rzucić palenie, ograniczyć konsumpcję alkoholu lub schudnąć, jeśli jest taka potrzeba. Więcej na ten temat oraz appki do pobrania znajdziesz pod tym adresem: www.nhs.uk/better-health
Na jakie objawy powinienem zwracać uwagę?
Powinniśmy zdawać sobie sprawę, jak wygląda zdrowa praca jelit, by wychwycić, gdy coś jest nie tak. “Dostrzeganie zmian w sposobie funkcjonowania naszego własnego ciała jest ważne, ponieważ każde funkcjonuje inaczej. Zwracaj uwagę na kształt swojego stolca, jego konsystencję i jak często się wypróżniasz. Zwróć także uwagę – zanim spuścisz wodę - czy na papierze toaletowym lub w samej muszli toaletowej nie ma śladów krwi” – radzi prof. Chinegwundoh.
Objawy, na które powinniśmy zwracać uwagę to m.in:
• zmiany w stolcu, jak np. rozrzedzony kał, biegunka lub zatwardzenie
• częstsze lub rzadsze korzystanie z toalety
• krew w stolcu, która może mieć kolor czerwony lub czarny
• krwawienie z odbytu
• czujemy potrzebę wypróżnienia się, choć dopiero to zrobiliśmy
• ból brzucha i/lub wzdęcia
• chudnięcie bez żadnej wyraźnej przyczyny
• silne uczucie zmęczenia bez wyraźnego powodu
“Niektórzy ludzie mogą czuć się nieswojo rozmawiając o pracy jelit. Pamiętaj jednak, że lekarze w twojej przychodni badają różne części ciała tysięcy pacjentów, więc nie ma żadnego powodu do wstydu” – podkreśla prof. Chinegwundoh.
Jeżeli objawy utrzymują się przez 3 tygodnie lub dłużej, powinieneś umówić się na wizytę u lekarza rodzinnego (GP). Jeśli twój stolec ma zabarwienie czarne lub ciemnoczerwone albo wystąpiła u ciebie biegunka z krwią, pilnie zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu lub zadzwoń pod darmowy numer NHS 111.
Jeśli krwawienie z odbytu nie ustępuje lub dostrzegasz w toalecie mnóstwo krwi (na przykład woda jest zabarwiona na czerwono lub zauważasz duże zakrzepy krwi) powinieneś zgłosić się na oddział ratunkowy (A&E) lub zadzwonić pod numer 999.
Czym są badania przesiewowe pod kątem raka jelita grubego?
Uprawnione osoby w wieku 60–74 lat zachęcane są do tego, aby raz na dwa lata wziąć udział w programie badań przesiewowych NHS w kierunku raka jelita grubego przy użyciu domowego zestawu testowego zwanego badaniem immunochemicznym kału (ang. Faecal Immunochemical Test lub w skrócie „FIT kit”). Program jest obecnie rozszerzany także na osoby w wieku 50–59 lat, więc możesz skorzystać z badania przed 60. rokiem życia.
Badanie wykonujemy w domu i polega ono na pobraniu próbki kału, włożeniu jej do pojemnika i wysłaniu do NHS. Próbka jest następnie testowana pod kątem śladowych ilości krwi – objawu, który może sugerować raka, a który nie jest widoczny gołym okiem. Sama obecność krwi nie oznacza, że mamy raka jelita grubego. Zazwyczaj zalecane są dalsze badania, w tym kolonoskopia.
Około 98% osób, które korzystają z zestawu przesiewowego w kierunku raka jelita grubego, nie potrzebuje dalszych badań. 2% wysyła się do szpitala na dalsze testy. Tylko u mniej niż 10% osób udających się do szpitala na dalsze testy zostanie zdiagnozowany nowotwór. U 55% pacjentów wysłanych na badania szpitalne wykrywa się jednak polipy. Polipy nie są nowotworami, ale z czasem mogą nimi zostać. Można je łatwo usunąć dzięki kolonoskopii, co zmniejsza ryzyko rozwoju raka.
Program badań przesiewowych NHS pod kątem raka jelita grubego jest obecnie rozszerzany na uprawnione osoby w wieku 50-59 lat. Rocznie więc prawie 4,2 mln ludzi otrzyma szansę na wykonanie tego badania. Kiedy program zostanie w pełni rozszerzony, każdego roku uprawnionych do testów będzie ponad 9 mln osób.
„To dobra wiadomość dla wszystkich – jeśli rak jelita grubego zostanie zdiagnozowany odpowiednio wcześnie, można go wyleczyć. Niemal każdy go pokona, jeśli diagnozy dokonamy na jego najwcześniejszym etapie. Jeśli ty – lub ktokolwiek z twojej rodziny – otrzymacie test, zachęcamy do jego wykonania. Może on uratować twoje życie” – informuje prof. Chinegwundoh.
Dowiedz się więcej pod adresem www.nhs.uk/conditions/bowel-cancer-screening
Les Orzel – “Ignorowałem objawy”
Schodząc z rusztowania po drabinie, sięgnąłem ręką nieco dalej, aby zerwać jabłko z naszego drzewa... Następną rzeczą, którą pamiętam był moment, gdy leżę na trawniku i czuję dziwne, ciepłe pulsowanie w dolnej części pleców. Po chwili pojawiła się moja żona, która pobiegła do sąsiada po pomoc, a wkrótce po tym przybyła karetka pogotowia – wspomina Les Orzel.
Nie miałem o tym pojęcia, ale z powodu anemii moje ciśnienie krwi było bardzo niskie. Pamiętam kroplówkę zwisającą ze stojaka i podłączoną do mojego ramienia.
Nie pamiętam natomiast samego przyjęcia do szpitala czy zabiegu tomografii komputerowej, ale kiedy się obudziłem, pielęgniarka przekazała mi wyniki badań. „Złamałeś 5 kręgów. Aha, i masz guza w okrężnicy – mniej więcej wielkości pomarańczy!”
Miałem wtedy 52 lata I właśnie dowiedziałem się, że mam raka jelita grubego, na którego kilka lat wcześniej zmarł mój wujek.
Miałem wiele objawów, które sugerowały, że coś jest nie tak. W styczniu 2013 r. dostrzegłem krew w swoim stolcu. Rozmawiałem o tym z lekarzem, który poprosił mnie o dostarczenie próbki. Ponieważ po kilku dniach problem krwi w stolcu zniknął, a ja byłem dość zajęty, zapomniałem o całej sprawie.
Kiedy grałem w tenisa, zauważyłem, że szybko łapię zadyszkę i jestem w gorszej formie niż zazwyczaj. Zignorowałem to, a moi znajomi śmiali się, że po prostu się starzeję i przegrywam z młodziakami.
Jak się nad tym zastanowię, miałem również inne symptomy, które ignorowałem – ciągłe uczucie zmęczenia, drażliwość, nieumiejętność radzenia sobie ze stresem w pracy czy momenty, gdy miałem bardzo płytki i szybki oddech. Czasami doświadczałem też dziwnego uczucia “zimna” w okolicach wyrostka robaczkowego. W czasie 10 miesięcy schudłem ok. 8 kg.
Moja droga do pokonania raka
Kiedy udało się ustabilizować moje plecy, co nastąpiło około miesiąc od upadku, przeszedłem 8-godzinną operację usunięcia z jelita grubego guza w trzecim stadium o średnicy 7 cm. Zabieg się udał, ale biopsja wykazała, że guz jest nowotworowy i rozprzestrzenił się na niektóre węzły chłonne, więc przeszedłem także sześciomiesięczną chemioterapię.
Po pięciu latach oficjalnie zakwalifikowałem się jako osoba wolna od raka. Myślenie o tym wszystkim, co się stało i jak mogło się to skończyć, było czymś bardzo przytłaczającym. Trudno pogodzić się z faktem, że gdybym nie spadł wtedy z drzewa, mogłabym jeszcze tej samej nocy umrzeć z powodu niskiego ciśnienia krwi i nawet nie dowiedziałabym się o tym, że mam zaawansowanego raka.
Opieka od NHS, jaką otrzymałem, to współczesny cud za który jestem dozgonnie wdzięczny, podobnie jak za opiekę, którą otrzymuję od swojej żony. Właśnie mija 10 lat od tego upadku i czuję, że mam naprawdę dużego farta. Jeśli miałbym udzielić komuś jakiejś rady, zachęciłbym, aby nie zwlekać z wizytą u lekarza, jeśli występują u nas – lub u naszych bliskich – jakieś niewyjaśnione zmiany w organizmie. W przeciwnym razie może okazać się, że jest już za późno – radzi Les Orzel.
