“Uświadomienie sobie, że na różnych etapach życia borykamy się z rozmaitymi problemami zdrowotnymi i wahaniami samopoczucia, pozwoli nam w zdrowszy i bardziej pozytywny sposób poradzić sobie z nimi” – mówi dr Ewa Craven, lekarka rodzinna, specjalistka z dziedziny problemów menopauzalnych i ekspertka ds. zdrowia klinicznego kobiet NHS Lancashire and South Cumbria Integrated Care Board (ICB).
.png)
“Dla przykładu - jeśli zaakceptujesz i zrozumiesz zmiany zachodzące w okresie menopauzy i przemyślisz oraz dostosujesz do nich swój styl życia, możesz w nadchodzących latach zmniejszyć ryzyko wielu chorób, w tym ogólnego osłabienia i raka piersi”.
Podstawowa wiedza na temat raka piersi
O raku mówimy, gdy zaczynają się tworzyć nieprawidłowe komórki, które się rozmnażają i prowadzą tym samym do powstania nowotworów. Jeśli nie zostaną wykryte i poddane leczeniu, mogą rozprzestrzenić się po całym organizmie.
Rak piersi jest jednym z najczęściej występujących nowotworów – statystycznie 1 na 7 kobiet zmierzy się z nim w ciągu swojego życia. Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem, ale dotyczy wszystkich grup demograficznych - na całym świecie wzrosła liczba zachorowań u osób poniżej 40. roku życia.
Lepsze metody leczenia i szybsze diagnozowanie zauważalnie poprawiły wskaźniki przeżywalności na przestrzeni ostatnich 20 lat.
„Wczesne zdiagnozowanie raka piersi zwiększy szansę na mniej inwazyjne leczenie i wyzdrowienie. Musimy wiedzieć, na co zwracać uwagę i jak uzyskać pomoc”. Dr Craven dodaje: „Około 400 mężczyzn rocznie choruje na raka piersi. Powinni być tego świadomi”.
Poznaj swoje ciało
„Zaznajomienie się ze swoim biustem poprzez jego regularne sprawdzanie pomaga wykryć wczesne oznaki raka piersi.
„Wiedza o tym, co jest dla ciebie normą, dotyczy rozmaitych aspektów: części intymnych ciała, menstruacji czy nawyków związanych z korzystaniem z toalety” – dodaje dr Craven. Świadomość swojego ciała i jego funkcjonowania pomoże ci z łatwością dostrzec odstępstwa od normy i zidentyfikować je w celu uzyskania porady.
Objawy, na które należy uważać
Ból zwykle nie jest objawem raka piersi. Jednym z jego pierwszych symptomów może być guzek lub pogrubiona tkanka.
Dr Craven wyjaśnia: „Wiele osób martwi się, gdy wyczuje guzek. W rzeczywistości większość z nich nie jest rakiem, jednak zawsze powinien to sprawdzić lekarz. Może okazać się, że nie jest to nowotwór, lecz inny problem wymagający leczenia.
Skontaktuj się ze swoich lekarzem rodzinnym, jeśli zauważysz:
• Zmianę rozmiaru lub kształtu jednej lub obu piersi
• Wydzielinę z sutków, która może zawierać krew
• Guzek lub obrzęk pod pachwinami
• Wgłębienie na skórze piersi
• Wysypkę na sutkach lub wokół nich
• Zmiana w wyglądzie brodawek sutkowych
Czy jestem w grupie zwiększonego ryzyka?
Częstotliwość występowania raka piersi jest wyższa u kobiet rasy białej niż u kobiet rasy czarnej czy rasy południowoazjatyckiej. Wszyscy powinni jednak znać objawy i związane z nimi ryzyko.
Wiek odgrywa dużą rolę, zarówno w przypadku mężczyzn jak i kobiet. 8 na 10 przypadków zachorowań na ten nowotwór dotyczy kobiet po 50. roku życia, które przeszły menopauzę.
Jeśli w rodzinie występowały przypadki zachorowania na nowotwór piersi, jajnika lub prostaty, jest to czynnikiem zwiększającym ryzyko. Zmiany w niektórych genach, zwanych genami BRCA, niosą ze sobą większe ryzyko wystąpienia niektórych typów nowotworów, w tym raka piersi i mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie. Większe szanse na ich odziedziczenie mają osoby pochodzenia żydowskiego aszkenazyjskiego - 1 na 40.
„U większości kobiet, u których zdiagnozowano raka piersi, nie występowała ta choroba w rodzinie” – mówi dr Craven. „Ale każdy, kto ma obawy, może zwrócić się o poradę do swojej przychodni lekarskiej. Dzięki testom można sprawdzić, czy posiadasz geny BRCA.
Czy rakowi piersi można zapobiec?
Wielu czynnikom prowadzącym do raka piersi nie można zapobiec, m.in. przedwczesnym rozpoczęciu miesiączkowania oraz późniejszym niż statystycznie przejściu menopauzy.
Jednak 1 na 3 przypadków raka piersi jest powiązana z naszym stylem życia. Możemy zmniejszyć ryzyko zachorowania poprzez ograniczenie spożycia alkoholu, rzucenie palenia i utrzymanie prawidłowej wagi ciała.
„Musimy ćwiczyć i pozostać aktywni w każdym wieku” – wyjaśnia dr Craven. „Wzmacnia to kości, wspiera utrzymanie prawidłowej wagi, zmniejsza stres i poprawia jakość snu. Chroni nas również przed wysokim ciśnieniem krwi, chorobami układu krążenia i niektórymi postaciami raka. Co ciekawe, może zmniejszyć ryzyko raka piersi nawet o 20 procent”.
Eksperci rekomendują około 75 minut intensywnej aktywności fizycznej tygodniowo lub 150 minut aktywności o stopniu umiarkowanym, aby podnieść tętno.
„Liczy się każda minuta, gdy jesteśmy w ruchu, niezależnie od tego, czy podnosimy ciężary, spacerujemy, ćwiczymy jogę lub pilates, czy po prostu wracamy do domu ze sklepu na pieszo”.
Czy należy zgłosić się na mammografię?
Mammografia to prześwietlenie piersi mające na celu wykrycie oznak raka na jego wczesnym etapie – jeszcze nim można zauważyć lub wyczuć jakiekolwiek zmiany.
W związku ze zwiększonym ryzykiem tej grupy wiekowej, NHS zaprasza kobiety w wieku od 50. do 71. roku życia na badania przesiewowe pod kątem raka piersi co trzy lata. Jeśli masz więcej niż 71 lat i chcesz wciąż wykonywać badania przesiewowe, możesz zwrócić się o to do lokalnego ośrodka zdrowia.
Badania przesiewowe pod kątem raka piersi wykonywane w ramach NHS są bezpłatne i zapobiegają około 1 300 zgonom rocznie. Mniej niż połowa osób nie stawia się jednak na umówioną wizytę.
„Niektórzy nie przychodzą,ponieważ nie zdają sobie sprawy, że są w grupie ryzyka” – wyjaśnia dr Craven. „Inni obawiają się, że nie spełniają wymogów lub otrzymają pozytyny wynik”.
„Badania przesiewowe są oferowane wszystkim kwalifikującym się kobietom zarejestrowanym u lekarza rodzinnego. Jeżeli nie otrzymaliśmy zaproszenia, należy skontaktować się z lokalnym ośrodkiem badań przesiewowych. Można go znaleźć na stronie internetowej NHS. Otrzymasz zaproszenie nawet jeśli nie skorzystałeś z niego w przeszłości.
Ponad dwa miliony kobiet rocznie uczestniczy w badaniach przesiewowych pod kątem raka piersi. Około 4 na 100 osób wymaga wykonania dalszych badań. Statystycznie nowotwór może potwierdzić się u 1 z 4 osób.
„Mammografia może pomóc w ratowaniu życia” – dodaje dr Craven. „W razie obaw, skontaktuj się ze swoją przychodnią lekarską. Cancer Research UK posiada również bezpłatną infolinię informacyjną, dzięki której możesz porozmawiać ze specjalistą o nowotworze.”
Jak poradzić sobie z menopauzą?
Menopauza to okres, gdy menstruacja u kobiet dobiega końca, ponieważ ich jajniki przestają wytwarzać hormony rozrodcze. Jest to naturalny etap, zwykle występujący między 45. a 55. rokiem życia, ale może nastąpić też wcześniej lub później.
Leczenie farmakologiczne, np. leczenie raka lub operacja usunięcia jajników lub macicy, może spowodować tak zwaną menopauzę chirurgiczną. Kobiety są bardziej narażone na ryzyko zachorowania na raka piersi po menopauzie, niezależnie od jej przebiegu.
„Każda kobieta przeżywa menopauzję inaczej” – mówi dr Craven. „Niektóre nie doświadczają żadnych objawów. Inne mogą być dotknięte w sposób, który zaburza harmonię życia”.
Namawiałabym każdą kobietę, która boryka się z najbardziej powszechnymi objawami menopauzy, by skontaktowała się z lekarzem.
„Niektóre z objawów menopauzy mogą zwiększać ryzyko raka lub pojawienie się innych problemów zdrowotnych. Istnieją metody leczenia, które mogą pomóc - nie tylko hormonalna terapia zastępcza (HTZ). Pacjentkom może być trudno o tym mówić, ale rozmowa jest poufna, a ja jako lekarz chciałabym wykluczyć także inne możliwe przyczyny doświadczanych objawów.”
Duże znaczenie ma dbanie o siebie - zmniejsza objawy i ryzyko poważnych problemów zdrowotnych, które mogą nasilić się po menopauzie. Warto zacząć od zdrowej, zbilansowanej diety, ograniczenia spożycia alkoholu, rzucenia palenia i utrzymywania aktywności fizycznej.
„Uczestnictwo w badaniach przesiewowych pod kątem nowotworu to jeden z najłatwiejszych sposobów wcześniejszego wykrycia raka. W przypadku badań przesiewowych raka macicy lub jelita może im nawet zapobiec.
Czym jest HTZ i czy jest ona bezpieczna?
Hormonalna terapia zastępcza dostarcza jeden hormon lub ich kombinację w różnych formach, od plastrów po żele i spraye, tabletki, globulki lub kremy.
„Niektórzy z moich pacjentów obawiają się HTZ, ponieważ słyszeli, że zwiększa ona ryzyko zachorowania na raka piersi, lub uważają, że nie mogą jej podjąć ze względu na historię raka w rodzinie.
„Badania pokazują, że ryzyko raka piersi może wzrosnąć w wyniku HTZ, ale nie dotyczy to wszystkich przypadków. Czasami ryzyko dla danej osoby może być wyższe z powodu nadwagi lub stylu życia.
„Badania wskazują również, że w przypadku wielu kobiet korzyści wynikające z HTZ przewyższają ryzyko. Mogą obniżyć zachorowalność na choroby serca czy osteoporozę.
„Jako specjalista z dziedziny problemów menopauzalnych, wspieram kobiety w bezpiecznym korzystaniu z HTZ. Zachęcam, by zasięgnąć porady na temat tej terapii. Dostępna jest pomoc w pokryciu kosztów leków, w tym możliwość uzyskania certyfikatu przedpłaty”.
Więcej informacji
• Poradnik dotyczący badania piersi pomoże ci podjąć decyzję. Pobierz obrazkową instrukcję ze strony organizacji Books Beyond Words
• Znajdź lokalny punkt badań piersi na stronie NHS, a także informacje o nowotworze piersi, badaniach i menopauzie
• Odwiedź stronę Cancer Research UK lub skontaktuj się z ich infolinią pod numerem 0808 800 4040 w godz. 9:00 – 17:00, od poniedziałku do piątku.
• Odwiedź stronę Breast Cancer UK, by uzyskać wskazówki, jak się badać
• Uzyskaj informacje od The Menopause Charity
• Poproś farmaceutę o pomoc w opłaceniu leków lub skontaktuj się z NHS Help with Health Costs pod numerem 0300 330 1343.
