Brytyjski system edukacji

Obowiązek szkolny rozpoczyna się w Wielkiej Brytanii od 5. i trwa do 16. roku życia. Od 2015 r. zostanie wydłużony do 18 lat. Rok szkolny jest podzielony na trzy okresy (trymestry), oddzielone kilku- lub kilkunastodniowymi przerwami. Najdłuższa wakacyjna przerwa zaczyna się w ostatnim tygodniu lipca i trwa do końca sierpnia. Poziom wiedzy zdobytej przez uczniów jest weryfikowany etapami, w formie egzaminów.

Rodzaje szkół

Choć system edukacji jest kontrolowany centralnie przez Ministerstwo Edukacji Wielkiej Brytanii, poszczególne jego elementy w Anglii, Walii, Szkocji i Irlandii Północnej nieznacznie się różnią. W tym poradniku skupimy się na zasadach obowiązujących w Anglii. Tu dzieci rozpoczynają obowiązkową edukację w pierwszym trymestrze po ukończeniu 5. urodzin, ale większość szkół zachęca, żeby dziecko zaczęło ją jak najprędzej po ukończeniu 4. roku życia.

Edukacja składa się z następujących etapów:
Reception class (najczęściej przy Primary School) – 4-5 lat
Primary School (szkoła podstawowa) – 5-11 lat
High school/Secondary school (giminazjum) – 11-16 lat
Further education/College (szkoła średnia) – 16-19 lat
Higher education (szkoła wyższa) – Bachelor (licencjat) – 3-4 lata
Postgraduate degree – Master (magister) – 1-2 lata
Postgraduate degree – Doctor (doktorat) – 3 lata

Nauka w primary i secondary school podzielona jest na cztery etapy. Każdy z nich kończy się egzaminami, które uczniowie zdają w wieku 7, 11, 14 i 16 lat. Na podstawie wyników ostatniego egzaminu – General Certificate of Secondary Education (GCSE) – uczniowie, którzy chcą kontynuować edukację, są kwalifikowani do wybranych szkół średnich. Pozostali mogą po jego zdaniu szukać pracy. Z uwagi na stopniowe wydłużanie obowiązku szkolnego uczniowie mający obecnie 16-17 lat muszą kontynuować naukę albo podjąć pracę z treningiem (zwykle jeden dzień w tygodniu). Ci kończący 16 lat w roku szkolnym 2014/2015 będą już kontynuować naukę do 18. roku życia.

Edukacja przedszkolna

Edukacja przedszkolna nie jest obowiązkowa. Brytyjski rząd zachęca jednak do niej, oferując 15 godzin darmowej opieki tygodniowo przez 38 tygodni rocznie dla 3- i 4-latków, a od września 2014 także dla 2-latków z 40 proc. rodzin (zwykle muszą być na jakichś zasiłkach). Przedszkola zwykle żądają dopłaty za dodatkowe godziny opieki i posiłki.

O bezpłatne godziny można starać się w wybranym żłobku/przedszkolu po ukończeniu przez dziecko 3. roku życia albo bezpośrednio w urzędzie gminy/dzielnicy. Nie wszystkie przedszkola oferują darmowe miejsce, więc trzeba sprawdzić w urzędzie, gdzie można skorzystać z takiej oferty. O miejsce dla 2-latków także warto zapytać w urzędzie. Tylko przedszkola zarejestrowane przez Ofsted mogą oferować darmowe miejsca.

Osoby o niskich dochodach mogą starać się o dofinansowanie kosztów opieki nad dzieckiem w ramach Child Tax Credit. Pomoc przysługuje jednak tylko w przypadku, gdy samotny rodzic lub dwoje rodziców pracują co najmniej 16 godzin tygodniowo każde. Otrzymać można do 70 proc. kosztów, maksymalnie 70 proc. × £175 tygodniowo na jedno dziecko i 70 proc. × £300 tygodniowo na dwoje lub więcej dzieci.

Warto też odwiedzać z dzieckiem najbliższe children centre. Są tam prowadzone bezpłatne zajęcia trwające zwykle 1-2 godz. dziennie.

Wybór pierwszej szkoły

To bardzo ważna decyzja, ponieważ może rzutować na dalszy przebieg edukacji naszego dziecka. Przed złożeniem aplikacji warto odwiedzić wybraną placówkę, porozmawiać z rodzicami, a także sprawdzić pozycję szkoły w rankingu i wyniki ostatniej kontroli Ofsted, które można znaleźć w internecie. Każda szkoła ma własne kryteria naboru. Zwykle w pierwszej kolejności są przyjmowane dzieci mające w szkole rodzeństwo, a potem te mieszkające najbliżej. Czasami szkoła bierze pod uwagę określoną religię (w przypadku szkół prowadzonych przez kościoły). Aplikować można jednocześnie do minimum 3, a maksymalnie 6 szkół.

Aplikacje są przyjmowane w różnych terminach ustalanych lokalnie. Zwykle nabór rozpoczyna się na początku jesiennego trymestru na rok przed datą, w której dziecko powinno zacząć naukę. Informacji należy szukać na stronie swojego urzędu gminy. Podobnie przebiega nabór do gimnazjum (secondary school).

Mapa szkół

Władze Londynu stworzyły interaktywną mapę szkół. Możemy na niej sprawdzić oceny wystawione poszczególnym placówkom przez Ofsted, wyniki, jakie osiągają uczniowie, a nawet to, ilu z nich jest uprawnionych do bezpłatnych posiłków.
www.london.gov.uk/webmaps/lsa

Rankig Ofsted

Placówki edukacyjne (przedszkola i szkoły) są systematycznie kontrolowane przez Ofsted, będący odpowiednikiem polskiego kuratorium oświaty. Im więcej kontrolerzy mają zastrzeżeń, tym częściej pojawiają się w danej szkole. Placówki o najwyższym poziomie (ocena „outstanding”) są kontrolowane tylko w przypadku pojawienia się poważnych problemów. Raporty są dostępne na stronie Ofsted. Poręczna wyszukiwarka umożliwia znalezienie informacji o szkołach położonych najbliższej naszego miejsca zamieszkania
www.ofsted.gov.uk/schools/for-schools/find-school-inspection-report

Studia

Studiowanie w Wielkiej Brytanii jest płatne. College i uniwersytety mogą pobierać czesne w wysokości maksymalnie £9000 za rok. Kwota ta dla wielu osób wydaje się zaporowa, tym bardziej jeśli doliczymy jeszcze koszty utrzymania. Państwo oferuje jednak system wsparcia w postaci kredytów studenckich. Mogą z niego korzystać także Polacy – jako obywatele UE. Pożyczkę można otrzymać zarówno na opłacenie czesnego (tuition fee loan), jak i na pokrycie kosztów utrzymania (maintenance loan). Pożyczka na utrzymanie wynosi maksymalnie £5555 poza Londynem, a do £7751 w Londynie. Niektóre osoby kwalikują się także do zasiłków od państwa.

Bliższe informacje i formularze aplikacyjne można znaleźć na stronie: www.gov.uk/student-finance-forms

Spłacanie pożyczki zaczyna się dopiero, gdy nasze roczne zarobki przekroczą £21,000. Rata stanowi 9 proc. dochodu osiągniętego ponad tę kwotę. Przykładowo jeśli będziemy zarabiać £25,000, zapłacimy 9 proc. od £4000, czyli £360 rocznie lub £30 miesięcznie. Jeśli zarobki spadną poniżej progu £21,000, możemy wstrzymać spłatę.

W przypadku pracy na etat rata pożyczki będzie odprowadzana do urzędu skarbowego przez pracodawcę razem z zaliczką na podatek dochodowy. Pracując jako samozatrudnieni, będziemy musieli samodzielnie dokonać wpłaty.

Po trzydziestu latach od rozpoczęcia obowiązku spłacania pozostała do spłacenia kwota kredytu jest umarzana.

Przydatne linki

www.britishcouncil.pl/studia-w-anglii

www.ukcisa.org.uk

www.studentloanrepayment.co.uk

***